صفحه اصلی
گزارش وبینار دهم دسامبر-بیستم آذر 1399 به مناسبت روز جهانی حقوق بشر
  • 2509 بازدید
به مناسبت «روز جهانی حقوق بشر»، وبیناری حول محور جدید «هوش مصنوعی و حقوق بشر؛ امیدها و هراس‌های آینده‌ی بشر» توسط مرکز تحقیقات و کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی یونسکو در دانشگاه شهید بهشتی مورخ پنج شنبه 20 آذر 1399 (برابر با 10 دسامبر 2020) در سامانه وبینارهای دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد.
سخنرانان و موضوعات سخنرانی در این وبینار عبارت بودند از: دکتر اصلی عباسی، مدیر کارگروه حقوق بشر و فناوری‌های نوین در کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی یونسکو در دانشگاه شهید بهشتی، با موضوع: «حراست از حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین در عصر هوش مصنوعی: فقر فناوری و آینده‌ای متزلزل‌تر برای همگان» و دکتر لیلا ناصری، عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی دانشگاه شهید بهشتی، با موضوع: «چالش‌های حقوق بشری ناظر بر حکمرانی هوش مصنوعی»؛ دبیری این نشست را خانم آذر آچاک از همکاران کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی یونسکو بر عهده داشتند. در ادامه خلاصه‌ای از اهم موضوعات مورد بحث در این وبینار ارائه می‌شود:

دکتر اصلی عباسی، ‌بعد از تشریح مفاهیم مرتبط مانند هوش مصنوعی و الگوریتم، به کاربردهای و منافع روزمره آن در زندگی، صنعت، پزشکی و ... پرداخت. وی در ادامه بیان کرد: «هوش مصنوعی نیز مانند سایر دستاوردهای تکنولوژیکی، در کنار منافع خود، پتانسیل ایراد لطمه به جامعه و نقض حقوق و آزادی‌های بنیادین بشری را نیز دارد.» ایشان بعد از بیان برخی از موارد نقض حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین به‌واسطه‌ی پیشبرد و کاربرد سیستم‌های هوش مصنوعی، در ادامه این سوال را مطرح کرد: «‌چگونه هوش مصنوعی می‌تواند به‌شیوه‌ای منصفانه و غیر تبعیض‌آمیز عمل کند؟»
وی در پاسخ به این سوال، به راهکارهای متعددی اشاره کرد، از جمله به «مفهوم «هوش مصنوعی مسئول» که بر تضمین استفاده اخلاقی، شفاف و پاسخگو از فناوری‌های هوش مصنوعی به شیوه‌ای منطبق با انتظارات کاربر، ارزش‌های سازمانی و هنجارها و قوانین جامعه متمرکز است. هوش مصنوعی مسئول می‌تواند در برابر استفاده از داده‌ها و الگوریتم‌های ‌تبعیض‌آمیز و حاوی پیش‌داوری‌های مغرضانه مقابله کرده تا تصمیمات اتخاذ شده توسط ماشین/ربات/سیستم هوشمند قابل توجیه و عاری از تبعیض باشند.»

ایشان در ادامه به یکی دیگر از پیامدهای سوء هوش مصنوعی در زمینه حقوق بشر پرداخت: دیگر پیامد منفی هوش مصنوعی، «ایجاد نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی در سطح جوامع، به ویژه در میان طبقات نابرخوردار و به‌حاشیه‌رانده شده‌ای است که از قبل نیز در معرض آسیب‌های چنین نابرابری‌هایی قرار داشته‌اند.» وی در تداوم سخنرانی خود، موضوعات مختلفی مانند نخستین نمونه شورش انسان‌ها علیه ماشین‌ها، جعل عمیق (Deepfake)، الگوریتم‌های مبتنی بر داده‌های تبعیض‌آمیز، تسلیحات هوشمند مستقل، از میان رفتن مشاغل و مهارت‌های شغلی، هراس از غلبه ماشین بر زندگی بشری و قدرت یافتن آن برای اتخاذ تصمیم درباره مرگ و حیات بشر را مطرح کرده و در پایان، راهکارهای حقوقی مهار چنین قدرتی را ارائه کردند.

سخنران دوم، دکتر لیلا ناصری، در بیان چالش‌های حقوق بشری ناظر بر حکمرانی هوش مصنوعی، به موارد زیر اشاره کرد: «با توجه به گسترش تعاملات اجتماعی و رواج استفاده از هوش مصنوعی، نیاز به بررسی مسئولیت در حوادث ناشی از سیستم‌های هوش مصنوعی خودمختار بسیار بیشتر از گذشته احساس می شود. از این‌رو، نبود قانون مشخص در حوزه فناوری هوش مصنوعی از آن دست مسایلی است که در عصر حاضر موجب بروز نگرانی‌هایی شده است. علیرغم وجود قوانین کلی در رابطه با فناوری هوش مصنوعی اینگونه به نظر می‌رسد که به دلیل نوظهور بودن این فناوری در ایران، در صورت تحقق و اجرایی شدن آن در کشورمان نیازمند تدوین نظام حقوقی مشخصی هستیم که به جزئیات امر بپردازد.»
وی در ادامه به بیان مختصات قانون جامع و ناظر بر توسعه و کاربرد هوش مصنوعی پرداخت: «بدون تردید، هر قانون جامع و کارآمدی باید به الزامات و ویژگی‌های خاص جامعه توجه کند. در عصر پیشرفت بسیار سریع هوش مصنوعی و فناوری روباتیک، بی‌توجهی به فرصت‌ها و چالش‌های این حوزه، جامعه را با مسائلی پیش‌بینی نشده روبه‌رو خواهد کرد. همچنان که قوانین مرتبط با فضای مجازی هم در کشورمان با چالش‌هایی مواجه است و این مسئله در کنار سواد رسانه‌ای پایین برخی از کاربران، موجب شده تا جرائم مجازی در کشور رشدی قابل‌تأمل داشته باشد و این مسئل
ه در نظر گرفتن تدابیر حقوقی برای مواجهه با چالش‌های هوش مصنوعی را ضروری‌تر جلوه می‌دهد.»